Gjuhësi: ”Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre” , nga Nebi Caka

[Gi de Masha]

1. Hyrje
2. Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre
4.Kush huazon fjalë dhe pse
5. Çfarë tregon një analizë kompjuterike?
6. Si të përballohet "mësymja" e anglishtes?
7. Të dhënat për autorin
8. Referancat

 

[Gi de Masha]

Sikurse edhe gjuhët e tjera, shqipja ka huazuar fjalë nga gjuhët e popujve me të cilët është takuar gjatë historisë së saj. Nga një analizë e bërë, del se shqipja nuk është më pak “e pastër” se anglishtja, edhe pse larg që të jetë aq e pasur sa ajo. Por tani, sikundër edhe shumë gjuhë të tjera të botës, ajo përballet me një “mësymje” të anglishtes. Si mund të përballohet kjo situatë dhe çfarë qëndrimi duhet mbajtur ndaj huazimeve leksikore të kohës më të re?

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre

“Si do të flinim pa çarçaf, jastëk dhe jorgan? Si do të pastroheshemi pa sapun e peshqir? Çka do të mbathnim nëse jo çorape dhe papuçe a sandale, e ndoshta edhe çizme? Çfarë do të pinim nëse jo çaj me limon, kafe me sheqer a raki e duhan? Si do të hanim pite a sarma? Si do të thoshim për diçka se është e butë si pambuku ose e fortë si çeliku?”

Citati i mësipërm është marrë nga libri “Hyrje në gjuhësinë e përgjithshme” (Beograd – Novi Sad, 1996) të linguistit Ranko Bugarski dhe i referohet gjuhës serbe. Vërtet ai tingëllon ndryshe në origjinal (serbisht), por fjalët në kursiv, edhe kështu si janë shkruar, janë të kuptueshme jo vetëm për serbet, por edhe për popujt e tjerë të Ballkanit.

Këto dhe shumë fjalë të tjera, sikurse edhe gjuhët e tjera të Ballkanit, shqipja i ka huazuar nga turqishtja gjatë sundimit 4-5-shekullor të Turqisë në këto anë, ndaj quhen turqizma, edhe pse disa prej tyre turqishtja i ka marrë nga gjuhët e tjera të Lindjes (Orientit), si arabishtja e persishtja (së këtejmi edhe termi tjetër për to: orientalizma). Shumë turqizma, ndërkohë, janë zëvendësuar me fjalë të krijuara përbrenda shqipes, por një pjesë e konsiderueshme, si këto që sa u përmenden, janë të pazëvendësueshme.

Shtresa më e vjetër e huazimeve, njëherazi dhe me ndikim më të madh, në gjuhën shqipe, është, ndërkaq, ajo me bazë latine. Këto fjalë kanë hyrë në gjuhën shqipe gjatë pushtimit 500- vjeçar të trojeve të të parëve tanë nga ana e Perandorisë Romake, gjuhë zyrtare e së cilës ka qenë latinishtja. Shqipja, sikurse edhe gjuhët e tjera, ka huazuar fjalë jo vetëm nga gjuha e pushtuesve, por edhe nga gjuhët e popujve me të cilët është takuar gjatë historisë së saj dymijëvjeçare, si nga greqishtja, sllavishtja, italishtja.

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Kush huazon fjalë dhe pse?

Një numër fjalësh të huazuara tashmë janë pronë e shqipes dhe nuk ndihen si të huaja, dhe siç thot David Crystal-i (në “The Cambridge Encyclopedia of Language”), “meqë asnjë gjuhë asnjë herë nuk e ka marrë ndonjë fjalë nga ndonjë gjuhë tjetër me qëllim që një ditë t’ia kthejë, e meqë fjalët e tilla kur nuk janë kthyer, termi huazim është term i gabuar”. Pa hyrë në hollësi për të shpjeguar huazimet, vetëm të përmendim se fjalë të huazuara apo huazime janë fjalët e një gjuhe të marra nga një gjuhë tjetër dhe të përshtatura sipas modelit (sistemit) të saj fonetik e morfologjik.

Fjalët shpesh merren nga gjuhët e tjera për të plotësuar zbrazëtirën leksikore – për të emërtuar sendet (objektet), konceptet a dukuritë. Kështu shqipja, për të emërtuar dritaren, e ka huazuar fjalën “penxhere” nga turqishtja, derisa nuk e ka krijuar fjalën e vet, para njëqind e sa vjetësh (Naimi). Edhe anglezet e kanë huazuar fjalën për dritare (angl. “window”); ata këtë e kanë marrë nga norvegjishtja e vjetër, nëpërmjet danishtes, rreth vitit 1200. E sot nga anglishtja fjalën “window”, në trajtën e shumësit “Windows”, si ‘term’ në informatikë, e ka huazuar e tërë bota.

Kur është fjala te anglishtja, duhet përmendur se anglishtja është një ndër gjuhët që ka marrë më së shumti fjalë nga gjuhët e tjera. Ajo ka “huazuar” fjalë nga frëngjishtja për më se 900 vjet. Prandaj, nuk thuhet pa të drejtë se një etimolog anglez e njeh më mirë leksikun e frëngjishtes së vjetër se sa e njeh homologu i tij francez, meqë një numër i konsiderueshëm fjalësh të anglishtes janë fjalë të moçme të frëngjishtes.

Analiza kompjuterike e rreth 80.000 fjalëve të fjalorit të anglishtes (Shorter Oxford Dictionary) e bërë nga Th. Finkenstaedt dhe D. Wolff, më 1973 (e botuar në Ordered Profusion) ka treguar se 28,30 % të fjalëve të anglishtes janë me prejardhje frënge, 28,24 % janë me prejardhje latine (përfshirë këtu edhe termat bashkëkohorë shkencorë e teknikë), 25 % rrjedhin nga anglishtja e mesme, norvegjishtja e vjetër dhe nga holandishtja, d.m.th. janë me prejardhje gjermanike, 5,32 % janë me prejardhje greke, 4,03 % janë me etimologji të panjohur, 3,28 % janë të prejardhura nga emra të përveçëm dhe 1% nga të gjitha gjuhët e tjera. Pra, rreth 70% të fjalëve të anglishtes janë prej brumit të huaj. Anglishtja edhe sot vazhdon të huazojë fjalë nga gjuhët e tjera. Në fjalorin e saj janë fjalë nga 120 gjuhë. Ndryshe si do të kishte ajo leksikun më të pasur në botë: më se 500.000 fjalë aktive e po kaq pasive, e vetëm disa shekuj më parë ka pasur 50.000-60.000 fjalë.

Vërtet sot merret se vetëm rreth 30% e numrit të përgjithshëm të fjalëve në gjuhën angleze janë fjalë vendi, por këto fjalë formojnë korpusin e fjalëve që kanë përdorimin më të dendur në të folur e në të shkruar dhe janë polivalente e polisamentike, pra të përshtatshme për lidhjen e fjalëve në sintagma e fraza dhe për krijimin e frazeologjizmave.

Në një korpus prej rreth një milionë fjalësh, marrë, sipas një përzgjedhjeje të caktuar, nga gazetat, revistat e librat në anglisht (i ashtuquajturi “korpusi i Braunit”), dhjetë fjalët që përdoren më së shumti në këtë gjuhë (the, of, and, to, a, in, that, is, was, he) janë fjalë vendi dhe përfshijnë rreth 25% të tekstit të marrë për analizë.

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Ç’tregon një analizë kompjuterike?

Është interesant të përmendet se, sipas analizave që i kemi bërë një korpusi të ngjashëm me tekste shqipe, 10 fjalët e para për nga denduria e përdorimit në gjuhën shqipe: të (7,17 %), e (5,32 %), në (2,96 %), dhe (2,48 %), i (2,14 %), me (1,46 %), për (1,57 %), që (1.41%), një (1,04 %), nga (0,93 %) përfshijnë rreth 27 % të të gjithë tekstit, dhe që të gjitha, po ashtu, janë fjalë vendi (N. Caka – A. Caka, 2006).

Mund të vërejmë se që të gjitha këto dhjetë fjalë, të cilat kryesisht janë fjalë shërbyese a funksionale – parafjalë: me, në, nga, për, që; lidhëza: e, dhe, që, në; pjesëza: të, që; nyja: i, e, të, një; po dhe trajta të shkurtra të përemrave vetorë ai/ajo, ata/ato (i, e, të) dhe ty (të); përemra: ai (të), një, që; numëror: një e ndajfolje: nga, që – janë njërrokëshe. Kjo është në përputhje me Ligjin e Zipf-it: “Sa më e shkurtër është fjala, aq më të madhe e ka dendurinë e përdorimit”. Kjo është, mbase, një nga arsyet kryesore që një përshëndetje shumë e bukur dhe domethënëse e shqipes: “tungjatjeta” po përdoret gjithnjë e më rrallë në këtë trajtë, për shkak të gjatësisë së saj (4 rrokje me 10 fonema/tinguj).

Edhe fjalët e dhjetëshes së dytë të listës së radhitjes sipas dendurisë së përdorimit: nuk, se, është (folje), më, edhe, do, së, si, ka (folje), po, – me rreth 6% të paraqitjeve në korpus – po ashtu janë fjalë vetjake të gjuhës shqipe.

Pra, mund të merret se mesatarisht çdo e treta fjalë e një teksti në gjuhën shqipe është njëra nga këto 20 fjalë. Nëse këtyre fjalëve u shtojmë fjalët e lashta (emra, mbiemra, përemra, numërorë, folje e ndajfolje), të burimit indoevropian, të cilat përbëjnë bërthamën e leksikut të shqipes, si: ditë, natë, darkë, drekë; diell, mjegull, veri, kohë, mot, vit; dorë, gji, mjekër; motër; mal, shteg; ari, dem, derr, gjarpër, lopë, pelë, ujk, zog; elb, hudhër; djathë, dhjamë; emër, zë (zëri), ëndërr; i bardhë, i butë, i lig, i lirë, i vogël; kam, jam, ha, pi, pjek, djeg, çel, dal, qaj, them, mbush; unë, ti, ne, ju, ky, ai; mirë, keq; një, dy, …, dhjetë e shumë e shumë fjalë të tjera, atëherë del se shqipja nuk është më pak “e pastër” se anglishtja, edhe pse larg që të jetë aq e pasur sa ajo.

Ç’është e vërtetë, se sa fjalë i ka një gjuhë, pra dhe anglishtja, është vështirë të thuhet, ngaqë gjuhëtarët nuk mund të merren vesh se çka duhet konsideruar si fjalë. A duhet numëruar si fjalë të një gjuhe të gjitha fjalët e të folmeve të asaj gjuhe. Po zhargonet e leksiku bisedor? Çka me termat mjekësorë në latinisht e termat e tjerë shkencorë e teknikë. Po shkurtesat, që janë me qindra mijë? Po emrat e përveçëm dhe emërvendet? Nëse i numërojmë të gjitha këto si fjalë, atëherë fjalorit të secilës gjuhë duhet shtuar edhe disa miliona fjalë.

Vështirësi nuk paraqet vetëm numri i gjithëmbarshëm i fjalëve në një gjuhë, por edhe numri i fjalëve që përdor apo ka përdorur a njeh një njëri, pra leksiku a vokabulari, fjalësi ( shënim imi ) i tij. Madje edhe për vetë Shekspirin nuk ka shifër të pranuar për numrin e fjalëve që ka përdorur. Sipas “American Heritage Dictionary”, ai ka përdorur gjithsej 884.647 fjalë, prej të cilave 29.066 janë të ndryshme, përfshirë këtu edhe emrat e përveçëm. Por në burime të tjera hasen shifra të tjera, prej 18.000 deri 25.000, meqë përpiluesit kanë pikëpamje të ndryshme se çka duhen marrë si fjalë të veçanta.

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Si të përballohet “mësymja” e anglishtes?

Edhe pse me plotë fjalë “të huaja”, anglishtja, jo vetëm që gjallon edhe sot e kësaj dite, por është më me ndikim se kur më parë. Anglishtja, posaçërisht varianti i saj amerikan, është bërë një gjuhë që shumë më tepër jep sesa merr. Anglishtja është duke krijuar fjalë të reja me një ritëm që vështirë e kanë ta ndjekin gjuhët e tjera, ndaj duhet të marrin mjaft fjalë nga ajo nëse dëshirojnë të jenë në hap me shkencën, teknikën, teknologjinë e ekonominë e përparuar të botës.

Anglishtja është njëra prej gjuhëve me shtrirje më të gjerë të përdorimit. Rreth një miliardë e gjysmë njerëz në botë e flasin anglishten si gjuhë amtare, si gjuhë të dytë ose si gjuhë të huaj. Mbi 80% të informacioneve të ruajtura në mënyrë elektronike në botë janë në anglisht. Dy të tretat e shkencëtarëve të botës shkruajnë në anglisht e 36% të përdoruesve të Internetit, nga 200 milionë, sa vlerësohet se janë, komunikojnë në anglisht. Anglishtja është gjuhë zyrtare ose ka status special në mbi 75 territore të botës (www.i-uk.com/servlet).

Fjalët e marra nga anglishtja, apo anglicizmat, si: baipas, basketboll, biftek, bilanc, bilbord, biznes, boks, buxhet, fermer, fiskal, futboll, gol, grant, draft, hobi, kolegj, kompjuter, koncern, kompani, linç, lob, marketing, menaxher, monitor, nokaut, ofset, parking, piknik, printer, pulovër, ramstek, rekord, ring, rokenroll, sandviç, satelit, skaner, skaut, smog, printer, staf, stres, shok, tank, teleprinter, tenis, trajnim, trust, tuist, uiski, vagon, vaterpolo, vinç, volejboll, xhaz, xhentëlmen, xhinse, xhungël dhe shumë e shumë të tjera, numri i të cilave nuk dihet saktësisht , kanë hyrë ose presin të hyjnë jo vetëm në gjuhën shqipe, po edhe në shumicën e gjuhëve të botës.

Kështu, gjuhëve si franglish a franglais (frëngjisht + anglisht), denglish a germish (gjermanisht + anglisht), spanglish, chinglish e të tjerave në Europë e në Azi, mund të themi që po i shtohet edhe “albglish” apo “shqiglisht” (ta quajmë kështu). Pra, duhet të përgatitemi sa më mirë që dimë, duke mësuar nga përvojat e të tjerëve, që ta përballojmë sa më lehtë këtë “mësymje” të anglishtes, në radhë të parë duke gjetur ose duke krijuar fjalë të përshtatshme shqipe për ato të anglishtes dhe duke i hedhur këto në qarkullim – dhe cila fiton, fiton, pa ndërhyrje administrative, pa polici gjuhësore.

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Shënim: Autori është bashkautor i “Fjalor i informatikës, anglisht – shqip, shqip – anglisht”, botim i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, 2005.

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

References:
1. Nebi Caka, Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre, Koha ditore Nr. 3339: Koha për kulturë Nr. 324, Prishtinë, 30 shtator 2006, f. 29,
2. Nebi Caka, Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre, Peshku pa ujë, http://arkivi.peshkupauje.com/huazimet-leksikore-dhe-qendrimi-ndaj-tyre/2006/10/13/ (13.10.2006);
3. Nebi Caka, Huazimet leksikore dhe qëndrimi ndaj tyre, Shoqëria – Vendi ku takohen të gjithë, http://shoqeria.forumfamilly.com/letersia-f20/fjalet-e-marra-nga-gjuhet-ehuaja-t28.htm (12.01.2008)

Kthehu te përmbajtja

 

[Gi de Masha]

Do të dëshiroja që këtë temë ta vizitonte @kreksi , cili shpesh është kritikuar se të gjitha fjalët po i bënë me prejardhje franceze, ndërkaq këtu doli se gjuha angleze ka mbi gjysmën e fjalëve nga kjo gjuhë.

 

[Gi de Masha]

@drague : Tema po shikohet nga (Total: 18, anëtarë: 11, vizitorë: 7 )

 

[Kasëmi]

Gjuha shqipe eshte gjuhe e vjeter apo le ta quajme klasike, kurse huazimet jane marre jo vetem nga pushtimet, por edhe nga nevoja e fjaleve te reja moderne te cilat gjuha klasike nuk i permbante.

p.s. qe ne fillim te temes lexova fjalet joshqipe: leksikore, analiza, kompjuterike, referenca.

 

[CERMENIKASI]

Disa mendojnë që bëhen të ditur në sytë e të tjerëve duke përdorur fjalë të huaja të pa nevojshme.
Për shembull , dikur kishte nji emision me emërin "tête à tête" të Berat Buzhalës në Kosovë .
"Tête à tête" në frëngjisht dmth "kokë më kokë" pra nuk e kuptoj përse janë përdorur ato fjalë të frëngjishtes sepse janë të pa nevojshme.
Nëpër debate në TV dëgjohen shpesh fjalët "déjà vu " që në shqip dmth "e parë edhe mëpara".
Sikur të i përdoresha unë që kam lindur këtu në dhe të huaj dhe ku më iku e tërë jeta nuk do ishte çudi por jo nga këta !!!

 

[kreksi]

Shporet eshte e huaj, n vend t' shporetit ne prej Rezalles kemi shpikur nje mjet tjeter me emrin *kaftorr* i cili ngjan me * kaftjer* franke po te vendosnim horizantal franket do kujtonin se eshte nje furr per pjekjen e kafes...dhe, sa large mensh kjo, kaftjer e kaftorr jane te punuara njesoj prej te njejtit material.
Ku eshte dallimi mes kaftjerit qe i thone edhe * torreoferr* ku ne te vehet kafja kurse ne kaftorr drut.

 

[kreksi]

Jo vetem *8/8* (tetat et) si me thene tezja 8...lol.
Ka edhe emision * Personale* , * Deža vy* ( Deja vue) e plot te tjera, pjellin emisione e fjale te reja ne Tv- t shqiptare e degjohen fjale te reja ne jeten politike, ku nganjehere i fshij syte e tham vet me veti, vall, mos jam he bre midis Parisit ?!!!

 

[CERMENIKASI]

Gi, anglishtja ka huazuar jo paj fjalë nga frëngjishtja kështuqë ato fjalë që paraqiten si të huazuara nga anglishtja prej shqipes nuk ¨janë tërësisht të vërteta

 

[Pirati]

Per ate pjesen teknike te terminologjise eshte qarte qe vazhdimisht do kete plotesime me emertime te reja, sepse çdo zbulim i ri, qofte i mjeteve teknike, qofte i funksioneve te reja i bie automatikisht te perdoret nje fjale e re.

Seç e kam nje bindje, po te shikosh gjuhen teknike te shqipes eshte e limituar, qe po ashtu eshte edhe nje tregues, qe nga ane teknike dhe 'perdorimit te saj kemi shume mangesi.

Thone qe deri ne luften e II boterore, qe gjuhe teknike boterore ishte gjuha gjermane, ngaqe zbulimet tkenologjike dhe teknike ndodhnin tek gjermanfolesit. Pastaj ne vazhdim me eksodin e gjithe atyre shkencetareve dhe njerzeve te ditur ne USa beri qe pas luftes se dyte boterore e tutje anglishtja te behet gjuhe teknike.

Ja shembull kaftorin, ke Odhbenia ta quajne sobe druri ! por qe perdoret per ngrohje.
Ndersa shporeti, nuk jam i sigurte, por mund te quhet furre elektrike, me dru, atomike, solare mvaresisht se me çfare energjie e perdore.

 

[kreksi]

Per ate pjesen teknike te terminologjise eshte qarte qe vazhdimisht do kete plotesime me emertime te reja, sepse çdo zbulim i ri, qofte i mjeteve teknike, qofte i funksioneve te reja i bie automatikisht te perdoret nje fjale e re.

Seç e kam nje bindje, po te shikosh gjuhen teknike te shqipes eshte e limituar, qe po ashtu eshte edhe nje tregues, qe nga ane teknike dhe 'perdorimit te saj kemi shume mangesi.

Thone qe deri ne luften e II boterore, qe gjuhe teknike boterore ishte gjuha gjermane, ngaqe zbulimet tkenologjike dhe teknike ndodhnin tek gjermanfolesit. Pastaj ne vazhdim me eksodin e gjithe atyre shkencetareve dhe njerzeve te ditur ne USa beri qe pas luftes se dyte boterore e tutje anglishtja te behet gjuhe teknike.

Ja shembull kaftorin, ke Odhbenia ta quajne sobe druri ! por qe perdoret per ngrohje.
Ndersa shporeti, nuk jam i sigurte, por mund te quhet furre elektrike, me dru, atomike, solare mvaresisht se me çfare energjie e perdore.

Ellbania Pirat, na e kena piratu furren e kafes e kena ba kaftorr per nxemje te odes se burrav.

javascript:void(0)

Ky a nje torreocafe nga rreja * torreo* me rrokjen e par *kà* si kau ka' fe dhe torre , me pjek por per dike menon se a naj far kau espanjoll kafe torrero se a i zi edhe ky si kau i arenes...lol !

 

[Gi de Masha]

Per ate pjesen teknike te terminologjise eshte qarte qe vazhdimisht do kete plotesime me emertime te reja, sepse çdo zbulim i ri, qofte i mjeteve teknike, qofte i funksioneve te reja i bie automatikisht te perdoret nje fjale e re.

Seç e kam nje bindje, po te shikosh gjuhen teknike te shqipes eshte e limituar, qe po ashtu eshte edhe nje tregues, qe nga ane teknike dhe 'perdorimit te saj kemi shume mangesi.

Thone qe deri ne luften e II boterore, qe gjuhe teknike boterore ishte gjuha gjermane, ngaqe zbulimet tkenologjike dhe teknike ndodhnin tek gjermanfolesit. Pastaj ne vazhdim me eksodin e gjithe atyre shkencetareve dhe njerzeve te ditur ne USa beri qe pas luftes se dyte boterore e tutje anglishtja te behet gjuhe teknike.

Ja shembull kaftorin, ke Odhbenia ta quajne sobe druri ! por qe perdoret per ngrohje.
Ndersa shporeti, nuk jam i sigurte, por mund te quhet furre elektrike, me dru, atomike, solare mvaresisht se me çfare energjie e perdore.

Mirë e the. E si t'i themi traktorit shqip! ( nejse do traktorë të vegjël kur erdhën kah fundi i viteve të tetëdhjet u thoshin: tërrtaç - se shkunte duke bërë tërrt, tërrt, tërrt )
Pak humor:
Në një qendër banimi refugjatësh i thirrën tri katër familje. Përkthyesi ishte shqiptar nga Shqipëria. Shefi i qendrës po u thotë: një sobë do ta keni bashkë të katër familjet.( kështu e përktheu përkthyeis shqiptar ). Dy familje qëlluan nacionalitetesh tjera. Po i thotë ky shqiptari përkthyesit:
- Aman bëjeni një ndryshim e gjeni dy familjeshqiptare, ec e rri në një dhomë me 2 familje të huaja.
- Ç'ne more, nuk thashë dhomë, por sobë,- tha përkthyesi.
- Oj shqipe e di e di se edhe te na i thonë dhomës sobë, por aman na ndihmo!
- SI more, po soba është ajo ku keni për të gatuar, zier gjellën ...
- Mos, more se na shashtrise, ... bëri ky kur e kuptoi se për shporet ishte fjala!

 

[Pirati]

Ellbania Pirat, na e kena piratu furren e kafes e kena ba kaftorr per nxemje te odes se burrav.

javascript:void(0)

Per mos ti bere reklame kompanise, por kerkova ne guuluuuuguuuluuuu me doli te pajisjet shtepiake- leksikografia e kuzhines, shporeti tamam furra qenka. Por i kishin edhe ca dhafa te panjohur ti hulumtosh me tre fjalore.

Të gjitha pajisjet e gatimit - Furrat, aspiratorët, painurat, setet | Samsung Albania

Zbuloni gamën e plotë të pajisjeve të gatimit në Samsung Albania. Krahasoni modelet sipas llojit të produktit dhe veçorive që kanë rëndësi për ju.

www.samsung.com

 

[kreksi]

Sob....shport ...shporet ... e ka ba shpor....lol !
Shpor do thote vrima- vrima, siper shporeti ka plote vrima / špore ku vihet sherpa, kusia a kazani ...
Mendoj se ktu a origjina e emrit shporet nga ato vrimat...siper qe zien gjellen.
Vetem me i hy me gerrshere ktij Fjalorit te shqipes se zor qe bjen n veti...